Pırlantanın Taklitleri - Kübik Zirkon (CZ)

Pırlantaya benzer taşlar içerisinde hala en çok üretileni hiç şüphesiz ki kübik zirkondur. Yıllar boyu süren araştırmalarla geliştirilip 1973 yılında Rus bilim adamları tarafından istenilen sonuca ulaşıldığı açıklandı ve 1976 yılında ticari üretimi başladı. Büyük ilgi gören kübik zirkonun 1980 yılında 60 milyon kırat yani 12 ton üretildiği bilinmektedir. Her geçen gün katlanarak üretimi artmıştır.

Pırlanta formundaki kübik zirkon

Kübik zirkon, kübik zirkonya olarak da anılabilir ancak bazen piyasada zirkon olarak da anılır. Zirkon esasen kimyasal formülü farklı olan bir mineral olduğu için yanlışlığa sebebiyet vermektedir. Kuyumculuk sektöründe kübik zirkona “atom” da denilmektedir. Swarovski marka adıyla ünlenen taş, yine aslında kübik zirkondur.

Üretim maliyeti düşük olduğu için, kübik zirkon kuyumculuk sektöründe pırlanta görünümü elde edilmek istenilen takılarda sıkça kullanılır. Genelde beyaz renkte üretilirken, farklı elementler katılarak pek çok rengi de üretilmeye başlanmıştır.

Peki, kübik zirkonu pırlantadan nasıl ayırt edebiliriz?

Bunun pek çok yolu vardır. Tecrübeyle çoğu kuyumcu ayırt edebilir ama iki yöntemle daha önce bu iki taşı görmemiş birisi bile hiç şüphesiz ayırabilir.

Birinci yöntem elmas yüksek ısı iletkenliğinden yararlanarak ayırt etme yöntemidir. “Diamond tester” adı verilen cihaz oluşturduğu ısıyı ucundaki metal aksamdan temas ettirilen taşa verir ve ısının ne kadarının geri geldiğini ölçer. Elmas çok iyi bir ısı iletkeni olduğu için ısının çoğunluğu geri gelir ve göstergede sonuna kadar tepki verebilir. Kübik ise ısıya karşı yalıtkan olduğu için cihazın verdiği ısı geri gelmez ve göstergede hiçbir hareketlilik olmaz. Aradaki bu farktan çok rahat bir şekilde ayırt edilebilir.

                     Pırlantanın ısı iletkenliği                               Kübik zirkon ise ısıya karşı yalıtkandır

İkinci yöntem ise özgül ağırlık farkından taşları ayırt etmektir. Bunun için kumpasla taşların çap ve yüksekliklerini ölçmemiz gerekir. Bu konuda çalışmalar yapan konunun uzmanları farklı formüller vermiştir ama çoğunlukla kullanılan “maksimum çap X minimum çap X yükseklik X 0.0062 = … ct” formülüdür. Bu formülle hesaplama yaptığımızda çıkan sonuç pırlanta da %10 yanılma payı verebilir. Yanılma payı taşın kesim kriteriyle alakalıdır. Elmasın özgül ağırlığı 3.52, kübik zirkonyanın özgül ağırlığı ise 5.55 ile 6 arasında değiştiği için aynı ölçülerdeki kübik zirkon pırlantadan en az 1.6 kat daha ağır gelir. Aradaki bu büyük farktan rahatlıkla ayırt edilebilir.

Kumpas kırat ilişkisinde pırlantayla kübik zirkonu ayırt etmek

Aynı çap ve yükseklikteki atom ise yaklaşık 0.95 ct gelecektir.

Ayırt etme yöntemleri arasında genelde çizgi testinden bahsedilir. Buradaki prensip de, düz bir çizginin üzerine külahları yukarı bakacak şekilde iki taşı koyduğunuzda kübik zirkon altındaki çizgiyi net bir şekilde gösterirken pırlanta ışığı kırdığı için çizgiyi görmek zorlaşır. Bu teknik te pırlantanın kesim kalitesi düşük olduğunda ışığı kırma şekli de değişecektir ve bu yöntem yanıltıcı bir hal alacaktır. O yüzden bilimsel olarak ayırt etme yöntemlerinde yer almaz.

Çizgi testiyle pırlantayla atomu ayırt etmek

Pırlanta eğitimlerimize katılmak için başvuru formundan veya egitim@sinapirlanta.com mail adresinden bizimle iletişime geçebilirsiniz