Elmas Kesiminin Tarihi

Elmasın insanları etkileyen özelliklerinden birisi de işlenememesiydi. Elmasın kesilip işlenmesine Venedik’te başlandığı düşünülmektedir. Fakat kayıt altına alınan (veya ulaşılabilen kayıtlara göre) ilk elmas kesim loncası 1550’de Antwerp’te kurulmuştur. Bilindiği kadarıyla da 1375 yılında uç kesim (point cut) elmasın işlenmiş ilk formudur.

Elmas işlendikçe pırıltısının arttığı fark edilmiş ve kesim ustaları onun en pırıltılı halini ortaya çıkarmak için çabalamıştır. Kayıtlarda bulunan ilk kesim ustası Belçikalı Louis de Berquem, onu takip eden ün kazanmış ustalar ise kesim tarzlarına adını da veren Fransız Kardinal Mazarin ve İtalyan Kardinal Peruzzi’dir. Eski maden kesim (old mine cut – peruzzi cut) taşları eski takılarda sıkça görürüz. 

Yıllara göre elmas kesim türleri

Çarşıda vit vit kesim olarak anılan taş ise literatürde single cut diye geçer. Vit Fransızca sekiz demektir. Vit vit denmesinin sebebi de taşın üst ve alt bölümlerinde sekizer yüzey olmasıdır, yani aslında sekize sekiz olarak da Türkçeye çevirebiliriz.

Gül kesim (rose cut) elmaslar külahı olmayan yassı formdadır. 1520’lerde bu kesimin geliştiği düşünülmektedir. Osmanlı döneminde de popüler bir kesim tarzıydı. Bir dönem İstanbul'un dünyanın sayılı elmas kesilen yerleri arasında bulunduğu bilinmektedir. Artık genelde antik takılarda veya eski tarz ürünlerde görebiliyoruz gül kesim elmasları.

Gül kesim elmaslarda külah kısmı olmadığı için ışığı içinden geçirip gönderir, pırlanta gibi içinde kırılıp yansıyarak parıldamaz. Gül kesimde bu parıldamayı sağlamak için taşın altına kurşundan oluşan foya denilen bir malzeme çekilir. “Foyası ortaya çıktı.” Deyimindeki foya buradan gelir.

Topkapı Sarayı’nda sergilenen kaşıkçı elması da armut formunda bir gül kesim elmastır.

Gül kesim elmaslarda faset yapılarında da farklılık görülmektedir. Faset sayıları 3'ten 24'e kadar değişebilir. Genelde alt tarafı üstü bombeli olarak fasetlerden oluşur ama bazen alt üst iki yönlü olarak da kesilebilir. Gül kesim elmasların külahı olmadığı için aynı çaptaki pırlantaya göre daha hafif gelir. 

Elmas üzerine farklı kesim tarzları her geçen gün daha da gelişmiştir. 

Modern kesim veya full cut brilliant olarak anılan, bizim de pırlanta dediğimiz kesim şekli 1919 yılında Polonyalı bir matemetikçi olan Marcel Tolkowsky tarafından ışığın havadan elmasa geçişi esnasındaki kırılma açısı ve hızına göre oluşturulmuştur. 

Bizim burada bahsettiğimiz elmas kesiminin tarihteki serüveni faset yapılarıyla alakalıdır. Elmasın kesimi simetrik olması nedeniyle yuvarlakta maksimum parlaklıktadır. Ondan dolayı da yuvarlak kesimle ilerleme sağlanmıştır.

Pırlanta eğitimlerimize katılmak için başvuru formundan veya egitim@sinapirlanta.com mail adresinden bizimle iletişime geçebilirsiniz.