Elmas Nerelerde Bulunur ve Nerelerden Çıkarılır?

Elmas yer kabuğunun alt tabakasında, üst manto sınırında yaklaşık olarak yeryüzünün 150 km altında oluşur. Yer kabuğunun hareketleriyle veya volkanik patlamalarla yeryüzüne ulaşır. Kıtaların ayrılmasıyla derinliklerde bulunan elmaslar yeryüzüne yaklaşmıştır. Afrika’da yaygın olmasının sebebinin bu olduğu düşünülmektedir. Zamanla gelişen teknoloji sayesinde, üst mantoda bulunan elmaslara ulaşılabilecek kadar madenler kazılabilmekte, okyanusun hatta buzulların altından bile elmas çıkarılabilmektedir.

Elmas, tarihte ilk olarak Hindistan’da bulunmuştur. Elmasın bulunduğu bölgelere hakim olabilmek için çok savaşlar yapılmıştır. Büyük İskender’in sefer dönüşü elması Avrupa’ya tanıttığı düşünülmektedir. Ancak Avrupa’da elmas çıkarıldığına dair bir bilgi yoktur.

1728 yılında Brezilya’da Diamantina şehri yakınlarında Minas Gieres bölgesinde elmas yatakları bulunmuştur. Daha sonraları Brezilya’nın farklı bölgelerinde de elmas, altın, platin, turmalin, topaz ve zirkon da bulunmuştur. Brezilya yaklaşık iki asır dünya elmas üretimine liderlik etmiştir. 1895 yılında 3167 kırat ağırlığında karbonado (siyah) türünde elmas Brezilya’dan çıkarılmıştır ve şu ana kadar bulunan en büyük elmas olma özelliğini halen korumaktadır.

1867 yılında Afrika’da verimli elmas yatakları bulunmuştur. Kimberley, Primer, Transval, Kap, Orange… Bu bölgelerinde uzun yıllar boyunca ekipman bile kullanmadan milyonlarca kırat elmas çıkarılmıştır. Yüzeydeki elmaslar tükenince madenciliğe başlanmıştır ve hala önemli madenler buralarda yer almaktadır. 1905 yılında 3106 kırat ağırlığında olan ve şu an İngiltere Kraliyetinde bulunan Cullinan Elması çıkarılmıştır. İnsan eliyle kazılmış olan dünyanın en büyük çukuru Güney Afrika’daki Kimberley(the big hole) madenidir.1871 yılında açılan 463 metre genişliğe 240 metre derinliğe sahip olan maden 1914 yılında kapatılmıştır. Kapatılmasından sonra doldurulan madenin derinliği 215 metreye inmiştir, zaman içinde de yaklaşık 40 metre derinliğinde su birikmiştir.

*The Big Hole elmas madeninin günümüzdeki hali

Günümüzde önemli miktarda elmas çıkarılan bir başka ülke ise Rusya’dır. Rusya’da 1829 yılında Urallarda elmas yataklarıyla karşılaşılmıştır ancak ticari değer arz edecek kadar olmadığı için 1949 yılında Yakutistan bölgesinde bulunana kadar elmas çıkarılan ülke olarak anılmamıştır. Batı Sibirya’daki Mirny Madeni 1200 metre genişliği ve 525 metre derinliğiyle dünyanın en büyük açık elmas madenlerinden birisidir. Yakutistan bölgesinde 1000 metre çapında, 570 metre derinliğinde olan uzaydan bile görülebilen başka bir elmas madeni ise Nyurbinsk’tir. Udachnaya, Botuobinskaya, Jubilee Rusya’da bulunan diğer büyük elmas madenleridir.

Yaklaşık olarak 1.00 ct elmas çıkarabilmek için 5 ton toprak işlenmektedir. Elmas sadece mücevher sektöründe kullanılmamaktadır, sanayide de büyük önemi ve yeri vardır. Hatta çıkarılan elmasların sadece %20 sinin mücevher kalitesinde olduğunu belirtmek gerekir.

*Rusya'nın kuzeydoğu bölgesi Yakutistan-Nyurbinsk elmas madeni uzaydan görünebiliyor.

1980 yılında Avustralya’da elmas bulunmuştur. Rio Tinto’daki Argyle madeni en ünlüsüdür ve 2.83 kırat ağırlığında mor elmas ile ayrı bir üne kavuşmuştur.

1990 yılında da Kanada’da elmas çıkarılan ülkeler arasına girmiştir. Kuzey kutbunun 200km’lik çemberinde bulunan Ekati ve Diavik bölgenin önemli madenlerindendir.

*Kanada Ekati Madeni 

Günümüzde elmas çıkarılan ülkeler önem sırasına göre şöyledir:

1. Kanada
2. Angola
3. Botsvana
4. Rusya
5. Güney Afrika
6. Demokratik Kongo Cumhuriyeti
7. Avustralya
8. Namibya

*Dünya'da elmasın çıktığı bölgelerin haritası

• Türkiye'de Elmas Çıkar mı?

Bildiğimiz gibi elmas alt manto sınırında oluşuyor, toprak hareketliliği ve volkanik patlamalarla yeryüzüne çıkıyor. Elmasın oluşum alanına kadar inebilirseniz elbette ki nereden kazılırsa kazılsın elmasla karşılaşmak mümkün. Ancak en büyük elmas madenleri bile kilometrelik derinlikte değildir, yani elmas kadar değerli bir maden çıkaracak olsanız bile maliyeti düşük ve daha az zahmetli yolu tercih edersiniz. Ülkemiz her ne kadar fay hatlarıyla dolu olsa da, ne elmasların yeryüzüne çıkacağı kadar toprak hareketliliği ne de elmasları püskürtecek volkanik bir hareketlilik saptanmamıştır. Yani kısaca ülkemizde henüz elmas çıkartıldığına dair bir bulgu yoktur.

TARİH BOYUNCA ÇIKARILAN EN BÜYÜK HAM ELMASLAR

KIRAT	İSMİ	BULUNDUĞU YER VE YIL	DETAY
3167	Sergio	Brezilya – 1895	Karbonado türünde olan bu elmasın meteorit kökenli olduğu düşünülmektedir.
3106.75	Cullinan Diamond	Güney Afrika – 1905	İşlenmiş halde İngiliz Kraliyetinin tacı ve asasında bulunmaktadır.
1111	Lesedi La Rona	Botsvana - 2015	En büyük parçası 302.37 kırat gelen zümrüt kesimdir.
995.20	Excelsior Diamond	Güney Afrika – 1893	Ham haliyle uzun yıllar satılamayınca 11 tane büyük ve çok daha fazla küçük parçaya ayrılarak satıldı.
969	Star of Sierra Leone	Sierra Leone – 1984	Sierra Leone’nin o zamanki başkanı tarafından New York’ta kuyumcu olan Harry Winston’a satıldı.
890	Incomparable Diamond	Demokratik Kongo Cumhuriyeti - 1984	Kahverengi olan bu elmas işlenmiş halde New York’ta kuyumcu olan Louis Glick’te olduğu bilinmektedir.
813	The Constellation	Botsvana – 2015	Dubai’de Nemesis International DMCC’de olduğu bilinmektedir.
793	Koh-i Noor	Hindistan – 13.yy	İşlenmiş halde İngiltere Kraliyetindedir.
777	Millennium Star	Demokratik Kongo Cumhuriyeti – 1990	De Beers’in elindedir.
770	The Woyie River	Sierra Leone – 1945	En büyüğü 31.35ct olacak şekilde birkaç parçaya ayrılmıştır.

Pırlanta eğitimlerimize katılmak için başvuru formundan veya egitim@sinapirlanta.com mail adresinden bizimle iletişime geçebilirsiniz.